قبل از آنکه به معرفی رشته تاریخ بپردازیم به این نکته اشاره میکنیم که درس تاریخ در آموزش و پرورش تنها به بازخوانی گذشته و هیاهوی قدرتمندان و پادشاهان می‌پردازد. بر همین اساس حتی بهترین دانش‌آموزان نیز تاریخ را مجموعه‌ای از حوادث می‌دانند. اما آیا چنین دیدگاهی صحیح است؟ آیا تاریخ مثل یک داستان یا رمان، مجموعه‌ای از حوادث تلخ و شیرین را به حالت روایی و نقلی محض منتقل می‌کند؟
یکی از مهم‌ترین عوامل برای موفقیت در هر رشته‌ای علاقه مندی به آن رشته است. برای این منظور باید رشته‌ی مورد علاقه خود را به طور کامل بشناسید.
افرادی که به درک عمیق‌تر از تاریخ علاقه دارند، اغلب درباره رشته تاریخ، مسیر تحصیلی آن، و فرصت‌های شغلی این رشته سوال می‌پرسند. این مقاله از پله به پله تلاش می‌کند به معرفی رشته تاریخ بپردازد. به سوالات متداولی که ممکن است در ذهن شما وجود داشته باشد، پاسخ دهد و دیدگاهی روشن درباره آن ارائه کند. بنابراین این فرصت برای آشنایی با رشته تاریخ را از دست ندهید.
تاریخ چیست و چرا اهمیت دارد؟
در ادامه، با معرفی رشته تاریخ به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شاخه‌های علوم انسانی، به بررسی نقش آن در تحلیل گذشته بشر می‌پردازیم. این رشته نه تنها به درک وقایع و تحولات تاریخی کمک می‌کند، بلکه به تحلیل علل و پیامدهای آنها نیز می‌پردازد.
در واقع علم تاریخ تحولات گذشته جامعه انسانی را که می تواند زمینه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی یا فرهنگی داشته باشد، مورد مطالعه قرار می‌دهد. به همین دلیل برای معرفی رشته تاریخ باید بگوییم که علم بسیار گسترده‌ای است و دانشجو فرا می‌گیرد که چگونه از تحلیل و تلفیق مواد خام تاریخی به نتایج علمی برسد.
به عبارت دیگر آموختن روش تاریخی به مورخ کمک می کند تا از میان انبوهی از مواد خام، مواد خام معتبر را جدا کند و براساس روش تاریخی از بررسی آنها به نتیجه علمی برسد. در حالی که حتی مطالعه‌کنندگان جدی تاریخ که تحصیل در رشته تاریخ را به صورت آکادمیک دنبال نمی‌کنند، هیچ معیاری برای تشخیص و تعیین صحت و سقم رویدادهای یک کتاب تاریخی ندارند و گاه از آثار غیرموثق و غیرمعتبر استفاده می‌کنند.
اهمیت تاریخ در این است که به ما کمک می‌کند از اشتباهات گذشته درس بگیریم و مسیر آینده را بهتر درک کنیم. همچنین، تاریخ نقش به سزایی در شکل‌دهی هویت ملی و فرهنگی دارد. در ایران، مطالعه تاریخ به درک ریشه‌های تمدن، دین، زبان و فرهنگ ایرانی کمک می‌کند.
معرفی رشته تاریخ: این رشته برای چه کسانی مناسب است؟
این رشته برای افرادی که به کشف و درک وقایع تاریخی، تمدن‌ها، و فرهنگ‌های مختلف علاقه دارند مناسب است.
همچنین برای کسانی که توانایی تحلیل و بررسی داده‌های تاریخی و ارتباط آنها با مسائل معاصر را دارند.
افرادی که دوست دارند از شواهد تاریخی برای درک روندها و الگوهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی استفاده کنند.
دانشجویانی که از کشف ارتباطات پنهان میان وقایع تاریخی و پاسخ به پرسش‌های پیچیده لذت می‌برند.
همچنین این رشته برای افرادی که به موضوعاتی مانند فلسفه، ادبیات، انسان‌شناسی، و علوم سیاسی علاقه دارند مناسب است، چرا که تاریخ با این حوزه‌ها پیوند دارد.
افرادی که از مطالعه و پژوهش طولانی‌مدت خسته نمی‌شوند. این افراد صبر لازم برای تجزیه و تحلیل دقیق منابع تاریخی را دارند و می‌توانند مهارت تندخوانی را در مطالعات‌شان تقویت کنند.
این رشته نیازمند دقت بالا، توانایی تحلیل و تفسیر و همچنین علاقه به مطالعه منابع مکتوب و مستندات تاریخی است.
آیا رشته تاریخ سخت است؟
سختی یا آسانی تحصیل در رشته تاریخ به علاقه فرد بستگی دارد. اگر کسی علاقه‌مند به خواندن و تحلیل متون و منابع تاریخی باشد، این رشته برای او جذاب خواهد بود. با این حال، در معرفی رشته تاریخ باید بگوییم که حجم مطالعه و نیاز به دقت در تحلیل منابع ممکن است برای برخی چالش‌برانگیز باشد. اما نگران نباشید زیرا که مقالات متعددی درباره بهترین زمان مطالعه و افزایش بهره‌وری وجود دارند که می‌توانند به ما کمک کنند.
تحصیل در رشته تاریخ در دانشگاه‌های ایران
رشته تاریخ یکی از زیر شاخه‌های رشته علوم انسانی است و داوطلبان کنکور برای انتخاب این رشته در دانشگاه بایستی در کنکور سراسری علوم انسانی شرکت کنند. دانشجویان این رشته در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری می‌توانند به ادامه تحصیل بپردازند. اساتید دانشگاه این رشته را بیشتر به صورت نظری تدریس می‌کنند. دانشجویان معمولاً پژوهش و تحلیل منابع تاریخی را انجام می‌دهند.
گرایشات رشته تاریخ در کارشناسی ارشد
- تاریخ ایران باستان
- تاریخ ایران اسلامی
- تاریخ اسلام
- تاریخ عمومی جهان
- مطالعات خلیج فارس
- اسناد و مدارک آرشیوی و نسخه شناسی
- مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز
- تاریخ انقلاب اسلامی
- تاریخ تشیع
گرایشات رشته تاریخ در دکتری
- تاریخ
- تاریخ اسلام
- تاریخ ایران بعد از اسلام
- تاریخ ایران قبل از اسلام
- تاریخ تشیع اثنی عشری
- فرقه‌های تشیع
- تاریخ اسلام
- تاریخ انقلاب اسلامی
- ایران‌شناسی
- تاریخ فرهنگ و تمدن ایران دوره اسلامی
همچنین رشته تاریخ در بسیاری از دانشگاه‌های ایران ارائه می‌شود. در ادامه، ما فهرستی از دانشگاه‌های مطرح که این رشته را ارائه می‌دهند تهیه کرده ایم:
- دانشگاه تهران
- دانشگاه شهید بهشتی
- دانشگاه علامه طباطبایی
- دانشگاه خوارزمی (محل تحصیل کرج)
- دانشگاه الزهرا (س) (ویژه خواهران)
- دانشگاه فردوسی مشهد
- دانشگاه شیراز
- دانشگاه اصفهان
- دانشگاه تبریز
- دانشگاه شهید چمران اهواز
- دانشگاه سیستان و بلوچستان – زاهدان
- دانشگاه مازندران – بابلسر
- دانشگاه یزد
- دانشگاه لرستان – خرم‌آباد
- دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) – قزوین
- دانشگاه ارومیه
- دانشگاه محقق اردبیلی – اردبیل
- دانشگاه خلیج فارس – بوشهر
- دانشگاه زابل
- دانشگاه ولایت – ایرانشهر
- دانشگاه جیرفت
- دانشگاه یاسوج
- دانشگاه اراک
این دانشگاه‌ها در دوره‌های روزانه، نوبت دوم (شبانه) و در برخی موارد در دوره‌های پردیس، غیرانتفاعی و پیام نور در رشته تاریخ دانشجو می‌پذیرند. برای اطلاعات دقیق‌تر درباره ظرفیت پذیرش و شرایط هر دانشگاه، می‌توانید به منابع مرتبط مراجعه کنید.
آشنایی با رشته تاریخ: دروس دانشگاهی و سرفصل‌های اصلی
برای معرفی رشته تاریخ، ما علاوه بر بررسی ویژگی‌ها و مزایای تحصیل در این رشته، به عناوین دروس دانشگاهی آن نیز اشاره میکنیم.
دروس پایه ۲۸ واحد:
- قرائت متون تاریخی به زبان عربی
- قرائت متون تاریخی به زبان فارسی
- قرائت متون تاریخی به زبان انگلیسی
- قرائت متون تاریخی به زبان انگلیسی
- کلیات و مبانی علم تاریخ
- روش تحقیق در تاریخ
- تاریخ‌نگاری و تحولات آن در ایران و جهان
- گاه‌شماری و تقویم
- مبانی تاریخ اجتماعی ایران
- تاریخ اندیشه‌های سیاسی در ایران و اسلام
- مبانی جامعه شناسی
- کلیات جغرافیا ( با تکیه بر جغرافیای ایران )
- مبانی علم سیاست
- فلسفه تاریخ
دروس اصلی و تخصصی 68 واحد:
- تاریخ یونان و روم
- تاریخ بیزانس
- اروپا در قرون وسطی
- اروپا در قرن جدید
- تاریخ اروپا از انقلاب فرانسه تا جنگ جهانی اول
- اروپا از جنگ جهانی اول تا کنون
- تاریخ اسلام از میلاد پیامبر تا سال ۴۱ هجری قمری
- تاریخ تحولات جهان اسلام از سال۴۰ تا ۲۲۷ هجری قمری
- تحولات جهان اسلام از ۲۲۷ تا سقوط بغداد
- تاریخ تشیع ۱ از آغاز تا قرن۵ هجری
- تاریخ تشیع 2 از قرن ۵ تا قرن ۱۰هجری
- تاریخ تحلیلی زندگی ائمه (ع)
- تاریخ تحولات جهان اسلام از قرن ۷ هجری تا قرن ۱۰ هجری
- تاریخ عثمانی و ترکیه جدید
- تاریخ ایران از ورود آریایی‌ها تا پایان دوره هخامنشیان
- تاریخ ایران در دوره سلوکی واشکانی
- تاریخ ایران در دوره ساسانیان
- تاریخ تحولات سیاسی ایران از ورود اسلام تا پایان حکومت علویان طبرستان
- تاریخ تحولات سیاسی ایران در دوره سلجوقیان
- تاریخ تحولات سیاسی ایران در دوره سامانیان، دیلمیان، غزنویان
- تاریخ تحولات سیاسی ایران در دوره غوریان و خوارزمشاهیان
- تاریخ تحولات سیاسی ایران در دوره حمله مغول و ایلخانیان
- تحولات سیاسی ایران در دوره صفویان
- تحولات سیاسی ایران از زوال ایلخانیان تا آغاز حکومت صفویان
- تحولات ایران در دروه افشاریان و زندیان
- تحولات ایران از آغاز دوره قاجاریه تا انقلاب مشروطیت
- انقلاب مشروطیت و تحولات ایران تا انقراض حکومت قاجاریه
- تاریخ تحولات ایران از انقراض قاجاریه تا ۲۸ مرداد
- انقلاب اسلامی و ریشه های تاریخی آن
دانشجویان باید ۲۴ واحد دروس اختیاری را برای تحصیل در رشته تاریخ بگذرانند.
بازار کار رشته تاریخ
بازار کار رشته تاریخ گسترده است اما به تلاش فرد بستگی دارد. در مقاله معرفی رشته تاریخ می‌توانیم به فارغ‌التحصیلان این رشته حوزه‌های زیر را برای فعالیت پیشنهاد کنیم:
آموزش و تدریس: تدریس در مدارس، دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی به‌عنوان معلم یا استاد تاریخ.
پژوهش: کار در مراکز تحقیقاتی و پژوهشی برای بررسی و تحلیل منابع تاریخی و تولید مقالات علمی.
گردشگری: راهنمایی تورهای گردشگری تاریخی و فرهنگی و همکاری با آژانس‌های گردشگری.
موزه‌ها: مدیریت یا پژوهش در موزه‌ها و مراکز فرهنگی برای حفظ و نمایش آثار تاریخی.
نویسندگی و انتشار: نگارش و ترجمه کتب تاریخی، مقالات و محتواهای مرتبط با تاریخ در رسانه‌ها و انتشارات.
آرشیوها و مراکز اسناد: اشتغال در مراکز نگهداری اسناد تاریخی برای طبقه‌بندی، حفاظت و پژوهش.
مشاوره فرهنگی: همکاری با سازمان‌های دولتی و خصوصی برای توسعه پروژه‌های مرتبط با میراث فرهنگی و تاریخی.
همچنین، فارغ‌التحصیلان با کسب مهارت‌های مکمل مانند زبان‌های خارجی یا دانش دیجیتال می‌توانند بازار کار خود را بهبود بخشند و فرصت‌های شغلی بیشتری ایجاد کنند.
سخن پایانی
در این مقاله با معرفی رشته تاریخ به بررسی مسیر تحصیلی و بررسی بازار کار در این حوزه پرداختیم. فهمیدیم رشته تاریخ یک علم راهبردی است که تاریخ تحولات گذشته جامعه انسانی را مورد مطالعه قرار می‌دهد.
فارغ التحصیلان رشته تاریخ برای استخدام باید از اطلاعات خوبی برخوردار باشند و توانایی تحلیل اتفاقات تاریخی را برای نوسازی زمان حال و رسیدن به آگاهی نسبت به آینده داشته باشند. رشته تاریخ در ایران نه تنها یک زمینه تحصیلی، بلکه راهی برای شناخت هویت فرهنگی و ملی است و به ما کمک می‌کند تا گذشته را بهتر بشناسیم و از تجربیات آن برای ساخت آینده استفاده کنیم.
اگر علاقه‌مند به مطالعه تاریخ هستید و می‌خواهید درک عمیق‌تری از وقایع و تحولات داشته باشید، این رشته می‌تواند انتخابی مناسب برای شما باشد.
از اینکه مقاله آشنایی با رشته تاریخ را تا انتها مطالعه کردید از شما متشکریم. لطفا نظرات و پرسش‌های خود را با ما در میان بگذارید.