مصرف گیاهان دارویی؛ بایدها و نبایدها

لطفا قبل از مصرف گیاهان دارویی توجه کنید!!!

گیاهان دارویی حاوی مواد موثره ای در بخشهای مختلف گیاه مانند برگ، ریشه، گل یا دانه هستند که برای اهداف دارویی مورد استفاده قرار میگیرند. امروزه برخی از ترکیبات گیاهی توانسته اند تاییدیه های سازمانهای غذا و دارو را کسب کنند و توسط پزشکان تجویز شوند مانند کروسینا برای درمان افسردگی و دیابت. اما آیا مصرف گیاهان دارویی کاملا بی خطر است و میتوان آنها را خود سرانه استفاده کرد؟

 “طبیعی” بودن لزوماً به معنی ” ایمن” و ” بی خطر بودن” نیست.

همانند داروهای معمولی، داروهای گیاهی نیز بر روی بدن تأثیراتی می گذارند و در صورت عدم در نظر گرفتن برخی نکاتی که در این مقاله از پله به پله ذکر شده است می توانند مضر باشند و سلامت شما را به مخاطره بیاندازند.

خطرات مصرف گیاهان دارویی

اگر داروی گیاهی مصرف می کنید یا قصد مصرف آن را دارید، به نکات زیر توجه داشته باشید :

1- فقدان آزمایشات کنترل کیفیت و استاندارد برای فرمولاسیونهای گیاهی:

برخلاف داروهای شیمیایی و سنتزی، آزمایشات و شواهد دال بر اثربخشی، عوارض جانبی، ترکیبات موثر، دوز موثر و حداقل دوز سمی ترکیبات گیاهی بسیار محدود است. همچنین قدرت گیاهان و مواد فعال آنها بسته به شرایط اقلیمی و خاکی که در آن رشد کرده اند می تواند متفاوت باشد.

2- برچسب زدن اشتباه و شناسایی نادرست گیاهان دارویی:

بر اساس گزارش‌ها، فرآورده‌های گیاهی همیشه حاوی چیزی نیستند که برچسب آن‌ها ادعا می‌کند و ممکن است ماده فعال فرضی اصلاً وجود نداشته باشد. همچنین، اگر واردکننده یا خرده‌فروش یک گیاه را با گیاه دیگر اشتباه بگیرد، مشکلات جدی ممکن است رخ دهد. گاهی اوقات بیماران حتی نمی دانند چه چیزی مصرف می کنند. اگر آنها عوارض جانبی را تجربه کنند، تعیین اینکه کدام مواد عامل آن هستند، مشکل است.

3- عوارض جانبی گیاهان دارویی:

ممکن است بدلیل ترکیبات ذاتی گیاه، پس از مصرف یک داروی گیاهی عوارض جانبی یا سمی را از یک واکنش ساده آلرژیک تا هپاتیت و نارسایی کلیه را تجربه کنید. مواردی از مسمومیت با سیانید در افرادی که دانه‌ها، پوست یا برگ‌های زردآلو، هلو، آلو و سایر میوه‌ها را خورده‌اند گزارش شده است.

4- وجود آلودگی در داروهای گیاهی:

اثرات نامطلوب مرتبط با مصرف داروهای گیاهی ممکن است ناشی از آلودگی محصولات با فلزات سمی مثل آرسنیک و سرب، آفت کش ها و تقلب ناشی از افزودن مواد شیمیایی و داروهایی مثل پردنیزون، تستوسترون و دیازپام باشد. این عوارض میتواند شامل تضعیف مغز استخوان، فشار خون، آریتمی و خونریزی غیرطبیعی باشد.

5- تداخلات دارویی:

همه داروهای گیاهی مخلوط های پیچیده ای از بیش از یک ماده فعال هستند که امکان تداخل بین داروهای گیاهی و داروهای معمولی را افزایش می دهد. آنها می توانند اثربخشی داروهای شیمیایی را کاهش یا افزایش دهند یا باعث شوند عوارض جانبی غیرمنتظره ایجاد کند.

اگر بخاطر بیماری به پزشک مراجعه کردید یا اگر می خواهید تحت عمل جراحی قرار بگیرید همیشه مصرف داروهای گیاهی خود را به اطلاع پزشک خود برسانید.

چه کسانی باید از مصرف گیاهان دارویی اجتناب کنند؟

اگر در یکی از این گروه‌های زیر قرار می‌گیرید، قبل از امتحان یک داروی گیاهی، با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید. مصرف داروی گیاهی ممکن است برای موارد زیر مناسب نباشد:

• افرادی که از داروهای دیگر، از جمله داروهای ضد بارداری هورمونی، مانند قرص های ترکیبی استفاده می کنند
• افراد مبتلا به بیماری های جدی مانند بیماری کبد یا کلیه
• افرادی که قصد جراحی دارند
• زنان باردار یا شیرده
• سالمندان
• کودکان – مانند سایر داروها، داروهای گیاهی نیز باید دور از دید و دسترس کودکان نگهداری شوند.

هنگام خرید داروی گیاهی به چه نکاتی توجه کنیم؟

• خطرات دستیابی به داروهای تقلبی، غیر استاندارد، بدون مجوز یا آلوده با خرید دارو از عطاریهای بدون مجوز سازمان غذا و دارو و نیز به صورت آنلاین یا از طریق پستی افزایش می یابد.
• ممکن است محصول موجود کپی داروهای دارای مجوز باشد، اما در کارخانه های بدون مجوز و بدون کنترل کیفیت ساخته شده باشد.
• محصولات گیاهی که در عطاریها یا به صورت آنلاین فروخته می شوند ممکن است حاوی مواد ممنوعه و مواد سمی باشند. به عنوان مثال، از محصولات لاغری گیاهی و محصولاتی که ادعا می کنند عملکرد جنسی را بهبود می بخشند، بهتر است اجتناب شود. دلیل این امر این است که مشخص شده است که آنها حاوی مواد خطرناکی از جمله مواد دارویی هستند که روی برچسب ذکر نشده است.

داروهای گیاهی بله یا خیر؟

در کشورهای در حال توسعه به علت هزینه بالای داروها و عدم دسترسی راحت به دارو و پزشک در مناطق محروم، مصرف داروهای گیاهی بسار رواج دارد. همچنین مصرف آنها در کشورهای توسعه یافته، به دلیل طبیعی بودن و  ایمنی بیشتر انها افزایش چشمگیری داشته است. با این حال، نگرانی هایی در مورد ایمنی آنها وجود دارد. بر اساس وضعیت فعلی، تحقیقات جهانی در مورد ایمنی داروهای گیاهی هنوز به اندازه کافی گسترده یا عمیق نیست و این امر دوگانگی و بحث در مورد استفاده آنها را بوجود آورده است.

سخن آخر
گیاهانی که هزاران سال است مورد استفاده مردم قرار گرفته اند، پتانسیل زیادی برای استفاده توسط پزشکان امروزی دارند. مطمئناً بسیاری از بیماران حتی بدون نظارت پزشک از گیاهان استفاده می کنند. این وظیفه بر عهده هر پزشک است که از بیماران در مورد استفاده احتمالی آنها از گیاهان بپرسد و به آنها خطرات مصرف گیاهان دارویی را گوشزد کند. فواید و عوارض مصرف گیاهان دارویی رایج باید در تمام دانشکده های پزشکی آموزش داده شود، و انتظار می رود که مطالعات بر روی سمیت و ریسک مصرف داروهای گیاهی انجام بگیرد تا امکان بحث های منطقی در مورد ایمنی آنها و استفاده مفید از آنها در بالین فراهم شود.

متخصصان و محققان ما بسیار خوشحال خواهند شد که پاسحگوی سوالات، ایده ها و تجربیات شما عزیزان درباره عوارض مصرف گیاهان دارویی یا داروهای گیاهی باشند.

References:
1. Borins M. The dangers of using herbs. Postgrad Med. 1998 Jul 30;104(1):91–100. Available from: http://www.tandfonline.com/doi/full/10.3810/pgm.1998.07.535
2. Zhang J, Onakpoya IJ, Posadzki P, Eddouks M. The Safety of Herbal Medicine: From Prejudice to Evidence. Evidence-Based Complement Altern Med [Internet]. 2015;2015:1–3. Available from: http://www.hindawi.com/journals/ecam/2015/316706/
3. https://www.nhs.uk/conditions/herbal-medicines